Tuesday, June 10, 2008

نكاتي در مورد رعايت ايمني و برنامه ريزي جهت پيشگيري از حوادث

بهروز خاني - شركت مديريت توليد برق جنوب فارس
چكيده:
در اين مقاله پس از ذكر مقدمه به ذكر مواردي كه سرپرستان قسمتها و مديران سايت جهت حفظ ايمني خود و پرسنل تحت سرپرستي بايد در نظر گيرند اشاره شده است. از جمله اين موارد، مسئوليت پذيري، اشاعه فرهنگ ايمني، پيش بيني ريسك، تشويق پرسنل به رعايت ايمني، آموزش و تهيه دستورالعمل هاي ايمني مي باشد. در ادامه به نكاتي در مورد برنامه ريزي ايمني مانند نياز سنجي، تعيين اهداف، خط مشي، بودجه و غيره اشاره شده است و با ذكر يك مثال موارد به اختصار تشريح شده است.
1- مقدمه :

در صورتي كه دستور العمل هاي ايمني به صورت جريمه و تذكر در صورت صورت عدم نكات ايمني باشند ساختار شركت را به هم مي ريزد و درصورتي كه به طور مختصر و مروري تهيه شود ممكن است به هزينه از دست دادن جان يك انسان منجر شود. مبناي اصلي هر دستورالعمل و برنامه ريزي ايمني عبارت است از :
- هيچ چيزي بديهي و معلوم فرض نشود.
- موقعيت در هر لحظه از زمان مشخص باشد.
- قبل از حركت مسير و مقصد مشخص شود.
- براي انجام هر كار قبل از شروع برنامه ريزي شود.
- برنامه ريزي در حين انجام كار تغيير داده نشود.
در اين مقاله به نكات ايمني كه سرپرست امور و قسمتها و مديران سايت جهت حفظ ايمني پرسنل خود به عمل مي آورند اشاره شده است.

2- نكاتي در مورد رعايت ايمني
2-1- افراد زير دست را به اندازه اي دوست داشته باشند كه خودشان به جان خود علاقه دارند.
اطمينان حاصل شود كه افراد تحت سرپرستي مسئوليت شخصي خود را در قبال ايمني دانسته و قبول مي كنند. البته هيچ كسي با اين عقيده زاده نشده است و لذا به آموزش و تجربيات زيادي نياز است.
هدف فرهنگ سازي است يعني فرهنگ «اول ايمني بعد كار» از حالت شعار خارج شده و به ارزش تبديل شود. اين فرهنگ سازي با نصب تابلو و يا جريمه كردن و برخورد انفعالي و واكنشي عملي نخواهد شد مدير ارشد فرآيند ايمني خود را دنبال نمايد و آن را به مديران و سرپرستان و همين طور به افراد مستقر در سايت و پرسنل مربوطه انتقال دهند.
2-2- آگاهي به اصول و قواعد ايمني كه مربوط به كارهاي تحت سرپرستي است.
هرگز نبايستي يكي از پرسنل به لحاظ اينكه سرپرست مربوطه نكات ايمني مربوط به كار را نمي داند صدمه ديده و يا مجروح شود.
يكي از روشها توجه به كلاسهاي آموزشي ايمني است. به نظر مي رسد در صورتيكه مرجعي مانند OSHA در كشور جهت انجام آموزش باشد، كمك بسيار موثري مي تواند به اين امر كند. چون تجربيات مثلاً كليه شركتهاي مشابه را جمع آوري نموده و در دوره هاي مربوطه خود لحاظ خواهد نمود.
2-3- پيش بيني هر گونه ريسك يا احتمال خطري كه ممكن است در اثر تغييرات در تجهيزات و يا روشها بوجود آيد.
لازم است از پيشنهادات ايمني سازنده به منظور حفاظت در مقابل خطرهاي جديد استفاده شود و به مرور دستورالعمل ايمني مربوطه كامل شود.
اين روش تجزيهو تكميل ايمني شغل، يك فرايند مرحله به مرحله است كه در آن دستورالعملهاي ايمني به مرور تكميل مي شود. به عبارت ديگر مجموعه منظمي از چك ليست هاست كه زنده و پويا بوده و به مرور با تغيير و يا اضافه شدن تجهيزات گسترش مي يابد.
2-4- افراد تحت سرپرستي طوري تشويق شوند كه در مورد خطرات محل كارشان آزادنه بحث و تبادل نظر نمايند.
هرگز نبايد در انجام كارها سئوالاتي كه در مورد ايمني ابراز مي شود بدون پاسخ گذاشته شود. روند رو به بهبود كسب اطلاعات ايمني جزئي از فرهنگ است كه از وقتي كه پرسنل استخدام مي شوند شروع مي شود و سپس به مرور در طول سنوات خدمت خود داراي اطلاعات بالاتري مي شود. با وجنود اين محيط كاري پرسنل ديگر زا بازخور منفي هر گونه ابهام و سئوالي كه در مورد ايمني دارند، واهمه اي نخواهند داشت چرا كه قبلاً در ذات فرهنگ ايمني جاي گرفته است و با اين فرهنگ رشد نموده اند.
2-5- به پرسنل خود آموزش دهند كه با صبر و پشتكار بطور ايمن كار كنند.
بايستي كه به طور پيوسته به راهنمايي، مشاوره و تربيت سرپرستان و پرسنل پرداخت و در اين راه از شركتهاي مشاور استفاده نمود در صورت عدم رعايت موارد ايمني (مثلاً عدم استفاده از تجهيزات حفاظت شخصي و يا تجهيزات مناسب) لازم است از انجام كار جلوگيري شود.
2-6- تبعيت پيوسته از دستورالعمل هاي ايمني: در صورتي كه لازم باشد بايد از قواعد انضباطي استفاده شود.
مثلاً در صورتي كه يك سرپرست قسمت مداماً اجازه مي دهد كه پرسنل تحت سرپرستي خود ناايمن كار كنند، در مرحله اول بطور غير رسمي تذكر داده شود، در مرحله بعد به طور رسمي و در مرحله سوم چند روز معلق يا كنار گذاشتن از وظيفه مربوطه.
2-7- بنا را بر يك مثال خوب گذاشتن.
لازم است كه موارد ايمني در رفتار كاري تشريح شده و در هدايت پرسنل به كار گرفته شود در اين صورت از ديد پرسنل سرپرست مذكور يا كار و دور نخواهد بود. قابل اندازه گيري بودن و تنظيم آن به عملكردهاي خوب و بد به عبارت ديگر تجزيه و تحليل جبران و اندازه گيري از روشهاي موثر است.
2-8- تجزيه و تحليل حوادث در تمام ابعاد حتي كوچكترين آنها:
در صورتي كه به حوادث كوچكي كه منجر به خسارات جسمي پايين مي شود توجه نگردد،‌ممكن است در آينده نزديك منجر به خسارات جبران ناپذير گردد. لازم است در مورد دليل و منشاء مواردي كه منجر به صدمات جسمي مي شود تجزيه و تحليل شود.
2-9- از نقطه نظرات افرادي از شركت كه مقررات ايمني را به خوبي اجرا مي كنند استفاده شود.
منظور فقط از كارشناس ايمني شركت نيست بلكه با پرسنلي كه در سايت مي باشند چون آنها مجري برنامه هاي ايمني هستند.
2-10- به خاطر سپرده شود كه جلوگيري از حوادث از صدمات احتمالي جلوگيري مي نمايد و در نتيجه از لحاظ اقتصادي نيز بسيار حائز اهميت است.
لذا ايمني يكي از اصلي ترين اركاني است كه كليه پرسنل در همه سطوح بايد از آن تبعيت نمايند.
3- برنامه ريزي ايمني
براي استقرار برنامه ايمني مناسب در سايت لازم است يكسري نكات رعايت شود كه مي توان به موارد زير اشاره نمود.
3-1- نيازهاي ايمني تعريف شود، خطرات معمول و غير معمول كاري مشخص شود. اين موضوع مواردي مانند مسائل بيمه گذاري شركت و ريسكهاي قانوني احتمالي را نيز شامل مي شود.
3-2- اهداف ايمني مشخص گردد، يك جدول زماني براي اجراي برنامه ها در دوره زماني مشخص تدارك ديده شود تا اهداف در دوره هاي زماني مشخص قابل حصول باشند. مثلاً ، برنامه ريزي جهت كاهش حوادث يا جراحتها در طول يك سال. اهداف ايمني براي كل سازمان در نظر گرفته مي شود ولي بايد بتوان عملكرد هر قسمت مجزا را بطور جداگانه اندازه گيري نمود.
3-3- خط مشي ايمني مكتوب گردد. براي اين كار مي توان از مشاور مناسب بهره برد.
3-4- براي برنامه هاي ايمني بودجه لازمه پيش بيني گردد. توجه شود اينگونه سرمايه گذاري سريعاً برگشت مي كند. مثلاً خريد وسايل حفاظت شخصي (دستكش، عينك و كلاه ايمني و غيره) در مقايسه با هزينه هاي گزاف و ناراحتي هايي كه در اثر مجروح شدن و يا صدمه ديدن پرسنل حاصل مي شود ، بسيار ناچيز است.
3-5- استفاده از استانداردهاي معتبر براي نوشتن دستورالعمل هاي ايمني، لازم است موارد ايمني به صورت ساده نوشته شود طوري كه قابل فهم باشد. همچنين خط مشي و قواعد ايمني در دسترس كليه پرسنل قرار گيرد براي اينكار مي توان از پوسترهاي ايمني استفاده نمود و البته آنها را به طور دوره اي تغيير داد. يك كپي از برنامه ايمني شركت در اختيار هر يك از پرسنل قرار گيرد و از طريق تجربيات به عمل آمده برنامه كامل و به عبارت ديگر تقويت شود.
3-6- فيدبك گرفتن از پرسنل، به عبارت ديگر با مونيتور نمودن برنامه مي توان احساس پرسنل را در مورد فرهنگ ايمني شركت دانست.
3-7- فرآيند تقويت برنامه را اجرا نمود: براي اينكار مي توان از كارشناسان ايمني بهره جست تا با بازديدها ، جلسات ايمني، تورهاي ايمن و ... فعاليت هاي ايمني را ارزيابي و مميزي نمايد و با بهره جستن از پرسنل مثلاً مشخص مايد كه تجهيزات و يا محيط كار داراي نقايصي است (مانند اينكه ماشين حفاظ ندارد، روشنايي كافي نيست و ... )
4- مثالي در مورد برنامه ريزي:
اگر بخواهيم در مثالي مسائل ذكر شده را به اختصار بيان كنيم مي توان به يك نوع برنامه ايمني شرطي اشاره نمود. مثلاً براي پرسنل قسمتهاي مختلف در صورتي كه ماهي را بدون هيچگونه حادثه ايمني سپري كنند مي توان مبلغي را به عنوان اضافه كار در نظر گرفت. همچنين براي انگيزه بيشتر مبلعي را به اين منظور ماهانه اختصاص داد و اگر هر يك از پرسنل ده ماه از سال را بدون هيچگونه حادثه اي سپري نمود مبلغي را نيز سالانه به عنوان پاداش در نظر گرفته شود. همچنين براي سرپرستان مربوطه نيز مبلغي از اين لحاظ در نظر گرفته وشد. در اين صورت همه پرسنل اين شانس را دارند كه برنده شوند و برنده شدن همان حادثه صفر است يعني هدف «حادثه صفر» خواهد بود و البته همه پرسنل ايمني را اولويت اول خواهند داشت. در انتها لازم به ذكر است كه اكثر حوادث براي افراد كم تجربه و يا فاقد تجربه پيش مي آيد. پس لازم است براي افراد جديدالاستخدام كلاسهاي آموزشي كاملي (به صورت نمايش فيلم، حضوري و غيره ) برگزار نمود.
بيشتر حوادث در دو بعد الكتريكي (فشار قوي، فشار متوسط و فشار ضعيف و يا در معرض خطر پرتوها قرار گرفتن ) و ساختماني مانند بالا رفتن از تير چراغ برق يا استفاده از بعضي از ابزار رخ مي‌دهد. كه در اين مورد تاكيد بيشتري شود.
كليه پرسنل مجهز به ابزار حفاظت شخصي باشند و اين تجهيزات نيز به طور دوره اي مورد تست و بازرسي قرار گيرد و تست شيتهايي براي بازديد دوره اي آنها در نظر گرفته شود.
همچنين برنامه مورد ارزيابي قرار گرفته و پرسنلي كه موارد ايمني را رعايت نمي كنند بطور كتبي توبيخ شوند.
5- نتيجه گيري:
هنگامي كه يك حادثه را مرور مي كنيم، هدف اصلي اين است كه از رخ دادن مجدد آن جلوگيري شود. با مرور حوادث يكسري نكات كه تقريباً در اكثر آنها مشترك است مشاده مي شود و حوادث جديد به ندرت رخ مي دهد. به عبارت ديگر حوادث به سادگي اشتباهاتي هستند كه در مواردي شخص ديگري انجام داده است.
اكثر عوامل حادثه عبارتند از عدم هوشياري، بي دقتي، عوامل شخصي مانند هماهنگي ضعيف يا نقص فيزيكي فرد، ناكافي بودن آموزش، تجربه كم، روش هاي نادرست و ...
با رعايت موارد ذكر شده مي توان تا حدي در پيشگيري از حوادث موفق بود.

No comments: