استاندارد چيست ؟ و چگونه به اجرا در مي آيد؟

استاندارد چيست؟

استاندارد (Standard) در لغت به معني نظم و قاعده، قانون و مفاهيمي از اين قبيل است. اما معني آن در ارتباط با موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران كه مسئوليت قانوني تهيه و تدوين استانداردهاي ملي را بر عهده دارد، عبارتست از تعيين و تدوين ويژگي هاي لازم در توليد يك فراورده يا انجام يك خدمت.

تاريخچه موسسه استاندارد در ايران

اولين تشكيلات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران با تصويب قانون اوزان و مقياسها در سال1304 خورشيدي مطرح شد. بعدها و در سال1332 به واسطه ضرورت تعيين ويژگي ها و نظارت بر كيفيت كالاهاي صادراتي و وارداتي، ايجاد يك تشكيلاتي رسمي مورد توجه قرار گرفت و هسته اوليه تشكيلات سازماني موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران در اداره كل تجارت وقت شكل گرفت. در سال1339 با تصويب قانون تاسيس موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي، موسسه كار خود را در چارچوب هدف ها و مسئوليت هاي تعيين شده آغاز كرد. موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران در سال1960 به عضويت سازمان بين المللي ISO (International Organization for Standardization) درآمد. اين سازمان خود در سال1946 در ژنو تشكيل شده است. سازمان ايزو تا پايان سال2000 ميلادي داراي187 كميته فني اصلي (TC) 552 كميته فرعي (SC) و2100 گروه كاري(WG) و19 گروه مطالعاتي ويژه(AHG) بوده است. موسسه استاندارد در كميته هاي فني بين المللي (ISO) حضور فعال دارد و در101 كميته فني و فرعي عضو فعال و در111 كميته فني اصلي و فرعي عضو ناظر است.

اداره كل استان تهران

يكي از ادارات كل پرمسئوليت و پرمشغله موسسه استاندارد، اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان تهران است. استان تهران با وسعتي حدود1/2 درصد مساحت كشور17 درصد جمعيت و حدود25 درصد توليدات ناخالص داخلي كشور را به خود اختصاص داده است.20 درصد از واحدهاي توليدي كشور تحت پوشش موسسه استاندارد استان تهران قرار دارد و25 درصد از مجموع پروانه هاي كاربرد علامت استاندارد معتبر در ايران، از سوي اداره كل استاندارد استان تهران صادر شده است. اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان تهران يكي از ادارات استاني موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران است كه از سال1339 به نام اداره اجراي استاندارد استان مركز تاسيس و در زمينه اجراي مقررات استاندارد اجباري كالاهاي صادراتي شروع به كار كرد. در سال1344 اداره انگ فلزات گرانبها نيز در تهران ايجاد شد. در سال1351 با تصويب و اجراي نمودار سازماني جديد موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران، مديريت استاندارد منطقه مركز ايجاد شد و ادارات اجراي استاندارد استان مركز و انگ فلزات گرانبها به همراه اداره اوزان و مقايسها و آزمايشگاه و ادارات مركز زير نظر مديريت استاندارد منطقه مركز قرار گرفت.

در حال حاضر اداره كل استاندارد و تحقيقات صنعتي استان تهران داراي10 اداره و واحد اجرايي است كه اداره امور آزمايشگاههاي آن شامل بخش هاي ميكروبيولوژي غذايي- كشاورزي، سلولوزي و بسته بندي، شوينده ها، رنگ و رزين، انگ فلزات گرانبها و بخش نساجي است.

علامت استاندارد ايران

واحدهاي داراي پروانه كاربرد علامت استاندارد ايران مجاز خواهند بود از علامت استاندارد ايران براي معرفي محصولات خود استفاده كنند. عدم رعايت ويژگي هاي استانداردهاي اجباري موجب پيگرد قانوني و ابطال پروانه كاربرد علامت استاندارد خواهد شد. كاربرد علامت استاندارد ايران نشانگر تعهد توليدكننده يا عرضه كننده محصول به رعايت ضوابط و موازين و استمرار انطباق مشخصات كالا با استانداردهاي ملي است. توليد، توزيع و فروش كالاهاي مشمول اجراي اجباري استاندارد با كيفيت پايين تر از استاندارد يا بدون علامت استاندارد ممنوع است.

علايم استاندارد مصوب در شواري عالي استاندارد همگي به استثناي يك مورد، داراي كادر اصلي به صورت S است. كه اشاره به حرف اول كلمات SAFETY (ايمني) و STANDARD (استاندارد) دارد.

طرح داخل علامت اصلي كلمه (ايران) است و در صورت نمايش وارونه علامت، نام اختصاري موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به زبان انگليسي مشاهده مي شود.

برحسب تعريف،2 نوع استاندارد به شرح زير تعريف شده و به اجرا در مي آيد.

استاندارد اجباري: توليدكنندگان و عرضه كنندگان اقلامي كه اجراي استاندارد آنها به موجب قانون اجباري اعلام مي شود، موظفند محصولات خود را منطبق با استاندارد ملي ذيربط توليد و عرضه كند.

استاندارد تشويقي: محصولي كه مشمول استانداردهاي اجباري نباشد، مي تواند با رعايت استاندارد ملي توليد يا عرضه شود و توليدكنندگان آن پس از كسب مجوز از موسسه، از علامت استاندارد تشويقي استفاده كنند.

علايم استاندارد و كاربردهاي آن

علامت اصلي و كامل استاندارد ايران براي كالاهايي است كه ويژگي هاي آنها از هر حيث با استانداردملي ايران مطابقت دارند، همچنين اين علامت بر روي گواهي نامه ها، اوراق و بسته بندي كالاهاي استاندارد شده و مصنوعات مختلف نيز به كار برده مي شود.

علامتي كه مي توان در صورت لزوم با اضافه كردن علامت يا شكل براي هدف هاي مختلف استاندارد كالاها به كار برده شود.

علامت استاندارد ايمني فقط براي كالاهايي كه از نظر ايمني داراي اهميت بوده و با استاندارد مربوطه منطبق باشند، به كار برده مي شود.

اين علامت در موارد بسيار نادر و استثنايي كه كالا از نظر فني مواجه با اشكالاتي شود به كار برده مي شود.