مهندس فرشيد اسلامدوست - توزيع نيروي برق استان گيلان(منبع: پيك برق توانير)
در حوزه و محيط كار، رعايت بهداشت شغلي و برقراري شيوه و روش هاي علمي در زمينه استقرار اين بهداشت از اهميت خاصي برخوردار است.رعايت بهداشت شغلي علاوه بر اينكه سلامت كارمندان و كارگران و همه كاركنان را در سازمانهاي اداري حفظ مي‌كند بلكه عاملي در جهت بهبود بهره‌وري و انجام دادن امور كيفي در سازمان ها است. مقاله زير به قلم فرشيد اسلامدوست از كاركنان توزيع نيروي برق استان گيلان به نگارش درآمده و بهداشت شغلي را از ابعاد گوناگون مورد بحث و بررسي قرار داده است.
گاهي شرايط محيط كار به اندازه‌اي سخت و ناگوار است كه اگر دانش بشري كمك نكرده و مشكلات را هموار نسازد نه تنها كار و فعاليت، بلكه حيات هم در آن شرايط غيرممكن مي‌شود.تأمين سلامت و فراهم ساختن آسايش و رفاه كارگران و تطبيق وضع كار با مقتضيات جسمي و رواني آنان، امروز ديگر يك امتياز به شمار نمي‌آيد، بلكه يك وظيفه انساني، يك نياز و يك شرط امكان انجام كار و فعاليت ثمربخش است و به دليل اينكه در حفظ و ارتقاي نيروي كار، افزايش بازده زحمت كارگران و حفظ و ازدياد سرمايه دخالت دارد، تدبيري اقتصادي نيز به شمار مي‌آيد.در دنياي امروز مردم دنيا مجبورند در تلاش معاش با مشكلات گوناگوني دست و پنجه نرم كرده و خطرات فراواني را به جان بخرند، تن به سموم جانگداز سپرده و مضرات اشعه مرگزا و يا حرارتها و برودتهاي فوق‌العاده را تحمل كنند.
با هر كشفي كه نصيب انسان مي‌شود مشكلاتي نيز زاييده مي‌شود كه در بعضي موارد سلامت انسان را به خطر مي‌اندازد، گوناگوني كار و پيشه كه خود ناشي از پيشرفت علم و فن‌آوري است تعداد عوامل تهديدكننده سلامت را افزايش داده است، در نتيجه بر تعداد بيماريهاي شغلي و مخاطرات حرفه‌اي روزبروز افزوده مي‌شود. از اينرو مسئله تضمين سلامت شغلي در جهاني كه اكنون به سوي صنعتي‌شدن هرچه بيشتر گام بر‌مي‌دارد مهمترين مسايل است.
تعريف و اهداف بهداشت شغلي
اهداف بهداشت شغلي را كميته مشترك كارشناسان سازمان بهداشت جهاني و سازمان بين‌المللي كار بيان كرده است:
1- حفاظت و ارتقاء هرچه بيشتر سلامت جسمي، رواني و اجتماعي كارگران در تمام مشاغل.2- پيشگيري از عوامل نامطلوبي كه در خصلت كار، طرز كار و محيط كار وجود دارد و سلامتي كارگران را مورد تهديد قرار مي‌دهد.
3- حفاظت كارگران از نظر عوامل نامساعدي كه در تمام دوران اشتغال آنها وجود دارد.4- به كار گماشتن كارگر در محيطي كه از نظر فيزيولوژي و روانشناسي براي او مناسب بوده و به سهولت بتواند با كار و حرفه خود تطبيق رضايت‌بخشي به وجود آورد.
برنامه‌هاي بهداشت شغلي
از آنجا كه تأمين و حفظ سلامت كارگران كه عظيم‌ترين قشر هر جامعه‌اي را تشكيل مي‌دهند گذشته از جنبه انساني آن، از نظر مصالح اجتماعي و اقتصادي، حفظ و افزايش نيروي كار و ازدياد سرمايه ملي نيز حائز اهميت فوق‌العاده‌اي است، از اينرو برنامه‌هاي بهداشت شغلي همواره در جهت ارتقاي سطح بهداشت كارگران و حفاظت آنان در برابر بيماريها و حوادث ناشي از كار رو به گسترش است كه اساس اين برنامه‌ها را در 3 مرحله به شرح زير مي‌توان مورد بررسي قرار داد:1- مرحله به كارگماشتن.
2- مرحله پيشگيري.
3- مرحله سازندگي.
مرحله به كارگماشتن
در مرحله به كار گماشتن براي تعيين شغل متناسب، مسائلي چون سن، ظرفيت جسمي و روحي، معلومات، هوش و نظاير آن مورد توجه قرار مي‌گيرد. عدم تطبيق انسان با كار موجب بيماري و حادثه مي‌شود. لذا تطبيق رضايت‌بخش انسان با كار به دست تيمي از متخصصان مركب از پزشك كاردان بهداشت صنعتي، روانپزشك، روان‌‌شناس صنعتي و مددكار اجتماعي انجام مي‌گيرد.مسئله مهم ديگر اين است كه با پيشرفت امر مكانيزاسيون در صنعت امروزي و پيچيده شدن روزافزون ماشينهاي صنعتي اشكالات كار كردن با اينگونه ماشينها افزايش مي‌يابد. از سوي ديگر برنامه تربيت افراد به منظور ماهركردن هرچه بيشتر آنها، موضوع اشكال كاركردن با ماشينهاي پيچيده امروزي را حل نخواهدكرد. لذا براي بدست آوردن نتايج رضايت‌بخش بايد در طراحي ماشينهاي پيچيده مطابق ظرفيت رواني و جسمي كارگر عمل كننده مداخله به عمل آيد، چه در غير اينصورت ثابت شده است كاركردن با ماشينهايي كه بد طراحي شده و رعايت نكات بيولوژيكي و روانشناسي لازم در آن به عمل نيامده، نه تنها اشكال كاركردن با آنها وجود دارد بلكه باعث عدم كفايت، خستگي و زياد شدن حوادث ناشي از كار نيز مي‌شود.
مرحله پيشگيري براي پيشگيري و رعايت بهداشت شغلي در محيط كار بايد نكاتي را درمورد بيماريهاي شغلي و اصول پيشگيري از آنها و بيماريهاي ناشي از عوامل مختلف و ... را شناخت.
بيماريهاي شغلي و اصول پيشگيري از آنها
بيماريهاي شغلي به گروهي از بيماريها اطلاق مي‌شودكه به علت كار به وجود آمده و يا به عبارت ديگر منحصراَ بيماريهايي هستند كه عامل مولد آنها در محيط كار است.تمامي بيماريهاي شغلي برخلاف گروهي از بيماريهاي غيرشغلي كه هنوز عامل مولد آنها تشخيص داده نشده است داراي علت بخصوصي بوده و به آساني قابل تشخيص هستند.اين گروه از بيماريها كمتر از بيماريهاي غيرشغلي ديده شده و با توجه به اينكه زاييده كار آدمي هستند امكان پيشگيري از آنها بسيار بيشتر است.
بهترين روش جهت طبقه‌بندي بيماريهاي شغلي توجه به عامل مولد اين بيماريها است، لذا با توجه به اين امر اين گروه از بيماريها را مي‌توان به 5 دسته تقسيم كرد:بيماريهاي ناشي از عوامل فيزيكي: از عوامل بوجود آوردنده اين دسته از بيماريهاي شغلي، حرارت، نور، فشار، سروصدا، ارتعاش، الكتريسيته، اشعه X و مواد راديواكتيو را مي‌توان ذكر كرد.بيماريهاي ناشي از عوامل مكانيكي: استفاده از ابزار و ادوات دستي در بعضي از اشخاص كه عادت به اينكار ندارند و همچنين فشارهاي مكرر بر روي مفاصل در اثر نحوه انجام كار و يا حرات ظريف تكراري سبب بروز ناراحتي‌هايي مي‌شوند كه پينه بستن و بورسيت از آنجمله هستند.بيماريهاي ناشي از عوامل بيولوژيكي: اشتغال در بعضي از مشاغل با توجه به شرايط محيط كار و مواد مصرفي يا توليدي، كارگر را مستقيماً در خطر ابتلا به بيماريهاي عفوني خاصي مانند سياه زخم قرار مي‌دهد.
بيماريهاي ناشي از عوامل شيميايي: عوامل شيميايي مورد استفاده در صنعت سبب به وجود آمدن اكثر بيماريها و مسموميتهاي ناشي از كار هستند، كه با توجه به راه دخول به بدن به 3 دسته زير تقسيم‌بندي مي‌شوند :
1- بيماريها و مسموميتهايي كه ناشي از جذب مواد از طريق دستگاه گوارشي هستند. از موادي كه از اين طريق ممكن است وارد بدن شوند وايجاد ناراحتي كنند ارسنيك و فسفر قابل ذكرند.2- بيماريها و مسموميتهايي كه ناشي از جذب مواد از طريق دستگاه تنفسي هستند مانند ذرات گرد و غبار، گازها و دود از اين طريق جذب مي‌شوند.
3- بيماريها و مسموميتهايي كه ناشي از جذب مواد از طريق پوست هستند، مانند جذب تترااتيل سرب، انيلين و فنول.
بيماريهاي ناشي از عوامل رواني
بيماريهاي ناشي از عوامل رواني به مواردي نظير روابط نامطلوب كارگر يا كارمند با همكارانش، با رئيس يا كارفرما، عدم رضايت از شغل و ... است. مانند اختلال در تعادل عصبي و بحرانهاي عاطفي و رواني.
شناخت علت بيماري اولين و مهمترين مرحله در امر پيشگيري از بيماريهاي ناشي از كار بوده و براي تشخيص بيماري مي‌توان با بررسي علائم كلينيكي و ارزشيابي هرگونه تغيير در سلامت كارگران ضمن انجام معاينات دوره‌اي و يا مراجعه به درمانگاه و همچنين انجام مطالعات اپيدميولوژيكي در گروههاي كارگري به نتايج مشخص نائل شد.با توجه به اينكه در اكثر بيماريهاي ناشي از كار ضايعات حاصله غيرقابل برگشت بوده و درمان اساسي براي آنها وجود ندارد، لذا رعايت اصول پيشگيري اهميت خاصي را دارا هستند. حال به برخي از اين اصول اشاره مي‌كنيم.
در حوزه و محيط كار، رعايت بهداشت شغلي و برقراري شيوه و روش هاي علمي در زمينه استقرار اين بهداشت از اهميت خاصي برخوردار است.رعايت بهداشت شغلي علاوه بر اينكه سلامت كارمندان و كارگران و همه كاركنان را در سازمانهاي اداري حفظ مي‌كند بلكه عاملي در جهت بهبود بهره‌وري و انجام دادن امور كيفي در سازمان ها است. مقاله زير به قلم فرشيد اسلامدوست از كاركنان توزيع نيروي برق استان گيلان به نگارش درآمده و بهداشت شغلي را از ابعاد گوناگون مورد بحث و بررسي قرار داده است.
گاهي شرايط محيط كار به اندازه‌اي سخت و ناگوار است كه اگر دانش بشري كمك نكرده و مشكلات را هموار نسازد نه تنها كار و فعاليت، بلكه حيات هم در آن شرايط غيرممكن مي‌شود.تأمين سلامت و فراهم ساختن آسايش و رفاه كارگران و تطبيق وضع كار با مقتضيات جسمي و رواني آنان، امروز ديگر يك امتياز به شمار نمي‌آيد، بلكه يك وظيفه انساني، يك نياز و يك شرط امكان انجام كار و فعاليت ثمربخش است و به دليل اينكه در حفظ و ارتقاي نيروي كار، افزايش بازده زحمت كارگران و حفظ و ازدياد سرمايه دخالت دارد، تدبيري اقتصادي نيز به شمار مي‌آيد.در دنياي امروز مردم دنيا مجبورند در تلاش معاش با مشكلات گوناگوني دست و پنجه نرم كرده و خطرات فراواني را به جان بخرند، تن به سموم جانگداز سپرده و مضرات اشعه مرگزا و يا حرارتها و برودتهاي فوق‌العاده را تحمل كنند.
با هر كشفي كه نصيب انسان مي‌شود مشكلاتي نيز زاييده مي‌شود كه در بعضي موارد سلامت انسان را به خطر مي‌اندازد، گوناگوني كار و پيشه كه خود ناشي از پيشرفت علم و فن‌آوري است تعداد عوامل تهديدكننده سلامت را افزايش داده است، در نتيجه بر تعداد بيماريهاي شغلي و مخاطرات حرفه‌اي روزبروز افزوده مي‌شود. از اينرو مسئله تضمين سلامت شغلي در جهاني كه اكنون به سوي صنعتي‌شدن هرچه بيشتر گام بر‌مي‌دارد مهمترين مسايل است.
تعريف و اهداف بهداشت شغلي
اهداف بهداشت شغلي را كميته مشترك كارشناسان سازمان بهداشت جهاني و سازمان بين‌المللي كار بيان كرده است:
1- حفاظت و ارتقاء هرچه بيشتر سلامت جسمي، رواني و اجتماعي كارگران در تمام مشاغل.2- پيشگيري از عوامل نامطلوبي كه در خصلت كار، طرز كار و محيط كار وجود دارد و سلامتي كارگران را مورد تهديد قرار مي‌دهد.
3- حفاظت كارگران از نظر عوامل نامساعدي كه در تمام دوران اشتغال آنها وجود دارد.4- به كار گماشتن كارگر در محيطي كه از نظر فيزيولوژي و روانشناسي براي او مناسب بوده و به سهولت بتواند با كار و حرفه خود تطبيق رضايت‌بخشي به وجود آورد.
برنامه‌هاي بهداشت شغلي
از آنجا كه تأمين و حفظ سلامت كارگران كه عظيم‌ترين قشر هر جامعه‌اي را تشكيل مي‌دهند گذشته از جنبه انساني آن، از نظر مصالح اجتماعي و اقتصادي، حفظ و افزايش نيروي كار و ازدياد سرمايه ملي نيز حائز اهميت فوق‌العاده‌اي است، از اينرو برنامه‌هاي بهداشت شغلي همواره در جهت ارتقاي سطح بهداشت كارگران و حفاظت آنان در برابر بيماريها و حوادث ناشي از كار رو به گسترش است كه اساس اين برنامه‌ها را در 3 مرحله به شرح زير مي‌توان مورد بررسي قرار داد:1- مرحله به كارگماشتن.
2- مرحله پيشگيري.
3- مرحله سازندگي.
مرحله به كارگماشتن
در مرحله به كار گماشتن براي تعيين شغل متناسب، مسائلي چون سن، ظرفيت جسمي و روحي، معلومات، هوش و نظاير آن مورد توجه قرار مي‌گيرد. عدم تطبيق انسان با كار موجب بيماري و حادثه مي‌شود. لذا تطبيق رضايت‌بخش انسان با كار به دست تيمي از متخصصان مركب از پزشك كاردان بهداشت صنعتي، روانپزشك، روان‌‌شناس صنعتي و مددكار اجتماعي انجام مي‌گيرد.مسئله مهم ديگر اين است كه با پيشرفت امر مكانيزاسيون در صنعت امروزي و پيچيده شدن روزافزون ماشينهاي صنعتي اشكالات كار كردن با اينگونه ماشينها افزايش مي‌يابد. از سوي ديگر برنامه تربيت افراد به منظور ماهركردن هرچه بيشتر آنها، موضوع اشكال كاركردن با ماشينهاي پيچيده امروزي را حل نخواهدكرد. لذا براي بدست آوردن نتايج رضايت‌بخش بايد در طراحي ماشينهاي پيچيده مطابق ظرفيت رواني و جسمي كارگر عمل كننده مداخله به عمل آيد، چه در غير اينصورت ثابت شده است كاركردن با ماشينهايي كه بد طراحي شده و رعايت نكات بيولوژيكي و روانشناسي لازم در آن به عمل نيامده، نه تنها اشكال كاركردن با آنها وجود دارد بلكه باعث عدم كفايت، خستگي و زياد شدن حوادث ناشي از كار نيز مي‌شود.
مرحله پيشگيري براي پيشگيري و رعايت بهداشت شغلي در محيط كار بايد نكاتي را درمورد بيماريهاي شغلي و اصول پيشگيري از آنها و بيماريهاي ناشي از عوامل مختلف و ... را شناخت.
بيماريهاي شغلي و اصول پيشگيري از آنها
بيماريهاي شغلي به گروهي از بيماريها اطلاق مي‌شودكه به علت كار به وجود آمده و يا به عبارت ديگر منحصراَ بيماريهايي هستند كه عامل مولد آنها در محيط كار است.تمامي بيماريهاي شغلي برخلاف گروهي از بيماريهاي غيرشغلي كه هنوز عامل مولد آنها تشخيص داده نشده است داراي علت بخصوصي بوده و به آساني قابل تشخيص هستند.اين گروه از بيماريها كمتر از بيماريهاي غيرشغلي ديده شده و با توجه به اينكه زاييده كار آدمي هستند امكان پيشگيري از آنها بسيار بيشتر است.
بهترين روش جهت طبقه‌بندي بيماريهاي شغلي توجه به عامل مولد اين بيماريها است، لذا با توجه به اين امر اين گروه از بيماريها را مي‌توان به 5 دسته تقسيم كرد:بيماريهاي ناشي از عوامل فيزيكي: از عوامل بوجود آوردنده اين دسته از بيماريهاي شغلي، حرارت، نور، فشار، سروصدا، ارتعاش، الكتريسيته، اشعه X و مواد راديواكتيو را مي‌توان ذكر كرد.بيماريهاي ناشي از عوامل مكانيكي: استفاده از ابزار و ادوات دستي در بعضي از اشخاص كه عادت به اينكار ندارند و همچنين فشارهاي مكرر بر روي مفاصل در اثر نحوه انجام كار و يا حرات ظريف تكراري سبب بروز ناراحتي‌هايي مي‌شوند كه پينه بستن و بورسيت از آنجمله هستند.بيماريهاي ناشي از عوامل بيولوژيكي: اشتغال در بعضي از مشاغل با توجه به شرايط محيط كار و مواد مصرفي يا توليدي، كارگر را مستقيماً در خطر ابتلا به بيماريهاي عفوني خاصي مانند سياه زخم قرار مي‌دهد.
بيماريهاي ناشي از عوامل شيميايي: عوامل شيميايي مورد استفاده در صنعت سبب به وجود آمدن اكثر بيماريها و مسموميتهاي ناشي از كار هستند، كه با توجه به راه دخول به بدن به 3 دسته زير تقسيم‌بندي مي‌شوند :
1- بيماريها و مسموميتهايي كه ناشي از جذب مواد از طريق دستگاه گوارشي هستند. از موادي كه از اين طريق ممكن است وارد بدن شوند وايجاد ناراحتي كنند ارسنيك و فسفر قابل ذكرند.2- بيماريها و مسموميتهايي كه ناشي از جذب مواد از طريق دستگاه تنفسي هستند مانند ذرات گرد و غبار، گازها و دود از اين طريق جذب مي‌شوند.
3- بيماريها و مسموميتهايي كه ناشي از جذب مواد از طريق پوست هستند، مانند جذب تترااتيل سرب، انيلين و فنول.
بيماريهاي ناشي از عوامل رواني
بيماريهاي ناشي از عوامل رواني به مواردي نظير روابط نامطلوب كارگر يا كارمند با همكارانش، با رئيس يا كارفرما، عدم رضايت از شغل و ... است. مانند اختلال در تعادل عصبي و بحرانهاي عاطفي و رواني.
شناخت علت بيماري اولين و مهمترين مرحله در امر پيشگيري از بيماريهاي ناشي از كار بوده و براي تشخيص بيماري مي‌توان با بررسي علائم كلينيكي و ارزشيابي هرگونه تغيير در سلامت كارگران ضمن انجام معاينات دوره‌اي و يا مراجعه به درمانگاه و همچنين انجام مطالعات اپيدميولوژيكي در گروههاي كارگري به نتايج مشخص نائل شد.با توجه به اينكه در اكثر بيماريهاي ناشي از كار ضايعات حاصله غيرقابل برگشت بوده و درمان اساسي براي آنها وجود ندارد، لذا رعايت اصول پيشگيري اهميت خاصي را دارا هستند. حال به برخي از اين اصول اشاره مي‌كنيم.
No comments:
Post a Comment