مهار خطر الكتريسيته ساكن

روش هاي گوناگوني براي پايين نگاه داشتن بارهاي الكتريكي ساكن در حد ايمن در دسترس مي باشد، و به طور اختصار از مهم ترين آن ها صحبت خواهد شد. مسلم است كه جلوگيري از ايجاد يك محيط قابل اشتعال آسان تر است تا تضمين عدم وقوع جرقه. اين مسأله اكنون مورد قبول واقع شده است. براي مثال ، در عمليات تميز كردن تانكر هاي بزرگ ، ابتدا مخزن ها را با گازهاي خارج شده از موتور خنثي مي كنند.
اتصال رساناها به زمين- براي پرهيز از هر گونه تجمع بار الكتريكي دررساناها، بايد آنها را هميشه به طور محكم به زمين متصل كرد. در يك كارخانه شيميايي كه ممكن است جوهاي قابل اشتعال به وجود آيد، تمام كارهاي مربوط به لوله ، مخازن ، غربال كردن ، در پوش ها ، نرده هاي محافظ و غيره بايد بدين طريق انجام شوند. به خصوص هنگام جابه جايي اهميت اين موضوع بايد مد نظر باشد ، زيرا ماده منتقل شده ، بار الكتريكي با يك نشانه را به مخزن پر شدني مي برد و مخزن خالي شده را با بار الكتريكي تكميلي به جاي مي گذرد. بنابراين ، تانكرهاي جاده اي و تانكرهاي راه آهن بايد هنگام پر شدن و خالي شدن در جايي كه مواد عايق و جوهاي قابل اشتعال وجود دارد به زمين متصل شوند ، و براي اين منظور معمولاً گيره هاي سربي فراهم است.
اتصال زمين در داخل يك ظرف عايق بندي – هنگام جمع آوري مواد حاوي بار الكتريكي در يك مخزن عايق بندي ، ايجاد يك راه به زمين براي بارهاي الكتريكي جمع شده در داخل آن داراي اهميت بسيار است. در هنگام كار با گرد ، اين راه را ممكن است به وسيله يك ميلة فلزي به وجود آورد ( ترجيحاً در نقطه تجمع گرد در داخل ظرف ). در مخزن مايعات يك صفحه فلزي متصل به زمين را مي توان از داخل در ته ظرف قرار داد ، همراه با يك لوله ورودي به شكل اتصال زميني فلزي با پايه عميق . هنگام استفاده از پوشش هاي عايق ، نبايد هيچ گاه آن را از ظرف جدا كرد، جايي كه يك جرقه مي تواند سبب احتراق شود.
اتصال زمين براي افراد- هنگام كار در نقاطي كه داراي جوهاي قابل اشتعال است ، اهميت اتصال آن ها را به زمين نبايد از نظر دور داشت. اين كار معمولاً به وسيله كفش هاي مخصوص هادي برق و رسانا نگه داشتن كف محل كار در برابر برق انجام مي شود. از كفش هاي موسوم به ضد الكتريسيته ساكن نيز استفاده مي شود. اين كفش ها آن قدر هادي برق نيستند كه در صورت تماس اتفاقي فرد با يك منبع برق خطري ايجاد شود. در جايي كه از كفش هادي برق يا ضد الكتريسيته ساكن استفاده مي شود. بهتر است توسط يك شخص آزمايش كننده امتحان شوند ، تا مقاومت آن ها نسبت به زمين قبل از ورود به محل شناخته شده مورد بررسي قرار گيرد. در صنعت سخت افزار الكترونيكي كه اجزاي غير مقاوم در برابر برق ساكن كاربرد دارند ، معمولاً نوارهاي متصل به زمين براي هر كارگر موجود مي باشد كه داراي يك پوشش ساخته شده از الياف ضد برق ساكن است.
مواد رسانا و ضد الكتريسيته ساكن - اگر همه مواد به اندازه كافي رسانا باشند، و بتوانند به سرعت بار الكتريكي را به زمين منتقل كنند ، اكثر مشكلات الكتريسيته ساكن حل خواهد شد . مثلاً ، مواد طبيعي سلولزي چون ، كاغذ و پنبه و پشم جاذب هستند و آب را از جو جذب مي كنند. اين امر تا اندازه اي هدايت يوني را افزايش مي دهد و در اكثر شرايط كه رطوبت نسبي محيط بالاي 40 درصد است ، معمولاً آثار بارهاي الكتريكي ساكن كم مي شود. زماني كه رطوبت كم مي شود، مثلاً در ساختمان هاي گرم در يك زمستان سرد ، يا نزديك قسمت هاي گرم شده به علت فرآيند ماشيني هدايت برق ممكن است بسيار كم شود. يك راه حل اين است كه رطوبت را به طور مصنوعي افزايش بدهيم تا هدايت الكتريكي مفيد را به دست آوريم. پلاستيك هاي جديد اكثر ضد آب هستند ، لذا ، افزايش رطوبت اثر كمي روي آنها دارد. يك راه حل به كار بردن يك مادة شيميايي ضد الكتريسيته ساكن ، معمولاً يك فعال كننده سطحي براي ايجاد رسانايي در سطح است. كه البته اثر آن بستگي به وجود رطوبت دارد. به همين روش ممكن است با استفاده از افزودني هاي ضد الكتريسيته ساكن با مايعات عايق كننده ، رسانايي كل را افزايش داد. لازم به تأكيد است ، كه اگر قدرت هدايت يك مايع اشتعال كمتر از psm 100 باشد ، دقت خاصي در عمليات انتقال بايد انجام بگيرد. به عنوان يك روش عمومي ، سرعت مواد در خطوط لوله بايد زير يك متر ثانيه نگهداري شود. به علاوه ، هنگامي كه مايعي از يك صافي ظريف مي گذرد ، بايد امكان داده شود ( گذر آهسته ) تا قبل از ورود مايع صاف شده به مخزن - كه ممكن است داراي هواي قابل اشتعال باشد - بار الكتريكي خود را از دست بدهد.
براي ساخت مخازن به لوله ها ، ظروف ، كمربندها ، كف پوش ها و غيره ، تركيب هاي متنوعي از مواد هادي يا ضد الكتريسيته ساكن ، معمولاً ، با افزودن كربن سياه رسانا به پلاستيك هاي معمولي يا لاستيك ها تهيه مي شود.وسايل از بين بردن الكتريسيته ساكن – موقعي كه يك ماده عايق كننده بر اثر گذر از ميان يك ماشين داراي بار الكتريكي مي شود و امكان يا تمايل به هادي كردن سطح آن نمي باشد ، لازم است كه بار الكتريكي را به وسيله وسايل خارجي خنثي كنيم. ابداعات تجارتي ، موسوم به از بين برنده الكتريسيته ساكن اين عمل را به وسيله مقابله ماده داراي بار الكتريكي با يك منبع هواي حاوي يون انجام مي دهند. سپس خود ميدان الكتريكي يون هاي لازم را براي خنثي سازي جذب مي كند. اين فن به طور گسترده در ماشين هايي كه ماده فيلم و ورق را فرآيند مي كنند به كار برده مي شود.
ساده ترين دستگاه از بين برنده بار الكتريكي ، عبارت است از يك رديف نوك هاي فلزي متصل به زمين كه در جلوي سطح متحرك باردار رديف مي شوند ولي با آن تماس پيدا نمي كنند. با چنين وسيله غيرفعال ، خود بار الكتريكي در اين نوك ها ميدان قوي به وجود مي آورد ، و سبب يون دار شدن هوا مي شود ( اثر Corona ).
مزاياي اين دستگاه ، امكان استفاده در جوهاي قابل اشتعال و ارزاني آن است و به وسيله يك رشته پولك رساناي متصل به زمين به خوبي عمل مي كند. مع ذالك يك وسيله غيرفعال از بين برنده بار الكتريكي در نواحي متراكم كه قطعه فلزي متصل به زمين مجاور ميدان آن را مي ربايد دچار نقص مي شود. در چنين موردي براي دادن انرژي به نوك ها بايد يك ولتاژ متناوب جداگانه بالا ( حدود 7 كيلوولت rms ) به كار برده شود. اين نوع دستگاه هاي تقويت شده خود خطرهايي را در بر دارند ، ولي خنثي كننده هاي كارآيي هستند. انواعي از اين دستگاه ها ايجاد شوك نمي كنند و لمس آن ها بدون خطر است ، بخصوص آن هايي كه داراي پوشش هستند و مي توان آن ها را در جوي قابل اشتعال و دستگاه هاي دمنده با هواي يون دار براي تخليه بار الكتريكي اشيا با شكل خاص ، به كار برد. از راديو اكتيويته نيز مي توان براي يون دار كردن هوا و دستگاه هاي از بين برنده بار الكتريكي بهره گرفت كه با استفاده از پولونيوم 210 ( نيمه عمر 138 روز ) ساخته مي شوند اين دستگاه ها را ممكن است به طور ايمني در جوهاي قابل اشتعال به كار برد ، ولي رعايت احتياط هاي لازم در برابر خطرهاي اشعه ضروري است.
انتخاب دستگاه هر چه باشد كارآيي آن دقيقاً بستگي به محل آن نسبت به سطح داراي بار الكتريكي دارد. اين دستگاه را براي مثال نبايد هرگز مقابل يك غلتك يا قسمت فلزي ديگر ، كه سبب انحراف از خود ميدان ، بين بار الكتريكي كه بايد خنثي شود و دستگاه از بين برنده بار ، قرار داد. هميشه توصيه مي شود كه كارآيي دستگاه را بعد از نصب به وسيله يك دستگاه اندازه گيري ميدان در پايين دست جريان امتحان كنيد و دستگاه از بين برنده بار الكتريكي ساكن را طبق آن ، تنظيم نماييد.