مقدمه:
امروزه استرس به يكي از رايج ترين و پرهزينه ترين مشكلات محيط هاي كاري تبديل شده است.
شايد خالي از لطف نباشد كه قبل از وارد شدن به بحث بدانيم:
§ بر اساس تحقيقات معلوم شده كه 75 تا 90 درصد بيماري افرادي كه به پزشكان مراجعه مي كنند ، بعلت استرس مي باشد.
§ بر اساس تحقيقات مؤسسه Northwestern National Life يك چهارم افراد از شغل خود راضي نيستند.
§ بر اساس تحقيقات دانشگاه پريستون مشخص شده كه سه چهارم افراد عقيده دارند كه شغل هاي نسل امروز استرس زاتر از شغل هاي نسل قبلي است.
§ بر اساس تحقيقات St. Paul Fire and Marine Insuranceمشخص شده كه استرس هاي مرتبط با شغل بسيار جدي تر از ديگر عوامل استرس زاي ديگر مثل مشكلات خانوادگي و مالي مي باشد.
§ سازمان OSHA تخمين زده كه استرس ، بعلت موجب شدن كاهش بهره وري ، افزايش غيبت از كار و غرامت پرداختي به كارگران ، ساليانه بيش از 300 ميليارد دلار به اقتصاد كشور آمريكا ضرر مي زند.
v استرس ( stress ) چيست ؟
استرس يا فشار رواني به معناي فشار يا نيرويي است كه از انواع عوامل دروني و بيروني بر فرد وارد شده و بر رفتار او تأثير مي گذارند. يا به عبارت ديگر گونه اي ناهنجاري رفتاري است كه به هنگام قرار گرفتن شخص در شرايطي ناشناخته يا نامطلوب بوجود مي آيد. در تعريفي ديگر استرس را عكس العمل بدن ما نسبت به هر اتفاقي در محيط اطراف مي نامند.
v استرس شغلي ( job stress ) چيست؟بكارگيري فرد در كاري كه با توانايي ها و اطلاعات او همخواني ندارد و يا تغيير در فعاليت كاري او مي تواند باعث ايجاد استرس در فرد شود। بطور كلي استرس شغلي نوعي استرس است كه با محيط كاري يا عوامل مرتبط با محيط كاري فرد ارتباط دارد.
امروزه استرس به يكي از رايج ترين و پرهزينه ترين مشكلات محيط هاي كاري تبديل شده است.
شايد خالي از لطف نباشد كه قبل از وارد شدن به بحث بدانيم:
§ بر اساس تحقيقات معلوم شده كه 75 تا 90 درصد بيماري افرادي كه به پزشكان مراجعه مي كنند ، بعلت استرس مي باشد.
§ بر اساس تحقيقات مؤسسه Northwestern National Life يك چهارم افراد از شغل خود راضي نيستند.
§ بر اساس تحقيقات دانشگاه پريستون مشخص شده كه سه چهارم افراد عقيده دارند كه شغل هاي نسل امروز استرس زاتر از شغل هاي نسل قبلي است.
§ بر اساس تحقيقات St. Paul Fire and Marine Insuranceمشخص شده كه استرس هاي مرتبط با شغل بسيار جدي تر از ديگر عوامل استرس زاي ديگر مثل مشكلات خانوادگي و مالي مي باشد.
§ سازمان OSHA تخمين زده كه استرس ، بعلت موجب شدن كاهش بهره وري ، افزايش غيبت از كار و غرامت پرداختي به كارگران ، ساليانه بيش از 300 ميليارد دلار به اقتصاد كشور آمريكا ضرر مي زند.
v استرس ( stress ) چيست ؟
استرس يا فشار رواني به معناي فشار يا نيرويي است كه از انواع عوامل دروني و بيروني بر فرد وارد شده و بر رفتار او تأثير مي گذارند. يا به عبارت ديگر گونه اي ناهنجاري رفتاري است كه به هنگام قرار گرفتن شخص در شرايطي ناشناخته يا نامطلوب بوجود مي آيد. در تعريفي ديگر استرس را عكس العمل بدن ما نسبت به هر اتفاقي در محيط اطراف مي نامند.
v استرس شغلي ( job stress ) چيست؟بكارگيري فرد در كاري كه با توانايي ها و اطلاعات او همخواني ندارد و يا تغيير در فعاليت كاري او مي تواند باعث ايجاد استرس در فرد شود। بطور كلي استرس شغلي نوعي استرس است كه با محيط كاري يا عوامل مرتبط با محيط كاري فرد ارتباط دارد.
v عوامل ايجاد استرس كدامند؟
عوامل زيادي در كار مي تواند باعث ايجاد استرس در فرد شود كه در زير ما براي اينكه راحت تر به بررسي اين عوامل بپردازيم آنها را به سه دسته تقسيم مي كنيم (لازم به ذكر است كه برخي از اين عوامل ، ممكن است از هر سه ديدگاه قابل بررسي باشند) :
1. عوامل مرتبط با شغل :
نوبت كاري ، نداشتن امنيت شغلي ، ساعات كاري زياد ، حجم كار زياد با محدوديت زماني ، دستمزد ناكافي ، خطرناك بودن شغل ، يكنواختي كار ، عوامل زيان آور محيط كار ( مثل سرما ، گرما ، نور كم ، سروصدا و ... )
2. عوامل مرتبط با فرد :
نامشخص بودن نقش فرد در سازمان ، ناتواني در انجام كار ، عدم استفاده از توانائي ها و مهارتهاي فرد در شغل ، روابط با همكاران و مسئولين ، ترفيع يا توبيخ ، عدم توانائي در كنترل چيزهايي كه براي فرد مهم است ، احساس تحت فشار بودن ، بيماري و ...
عوامل زيادي در كار مي تواند باعث ايجاد استرس در فرد شود كه در زير ما براي اينكه راحت تر به بررسي اين عوامل بپردازيم آنها را به سه دسته تقسيم مي كنيم (لازم به ذكر است كه برخي از اين عوامل ، ممكن است از هر سه ديدگاه قابل بررسي باشند) :
1. عوامل مرتبط با شغل :
نوبت كاري ، نداشتن امنيت شغلي ، ساعات كاري زياد ، حجم كار زياد با محدوديت زماني ، دستمزد ناكافي ، خطرناك بودن شغل ، يكنواختي كار ، عوامل زيان آور محيط كار ( مثل سرما ، گرما ، نور كم ، سروصدا و ... )
2. عوامل مرتبط با فرد :
نامشخص بودن نقش فرد در سازمان ، ناتواني در انجام كار ، عدم استفاده از توانائي ها و مهارتهاي فرد در شغل ، روابط با همكاران و مسئولين ، ترفيع يا توبيخ ، عدم توانائي در كنترل چيزهايي كه براي فرد مهم است ، احساس تحت فشار بودن ، بيماري و ...
3. عوامل مرتبط با مديريت :
تبعيض در محيط كار ، واگذاري كار به فرد بدون دادن آموزشهاي لازم ، سبك مديريت ، پرداخت دستمزد پائين ، ساختار سازمان و ...
بر اساس تحقيقات IAPA ( Industrial Accident Prevention Association ) معلوم شده كه دو عامل داشتن كار با محدوديت زماني و عدم توانائي در كنترل چيزهايي كه براي فرد مهم است بيشترين تأثير را در ايجاد استرس در فرد دارد.
v اثرات استرس ( Affect Of Stress ) :
واكنش اوليه بدن در برخورد يك عامل استرس زا كوتاه مدت مثلاً يك درگيري عبارتست از افزايش ضربان قلب و سرعت تنفس و همچنين ترشح هورمون آدرنالين به درون خون براي ايجاد انرژي لازم براي مواجهه با اين شرايط و بعلاوه هر كدام از ما روشهاي خاص خودمان را براي مقابله با استرس داريم ولي گاهي عوامل استرس زا بيش از حد توان ماست يا به صورت پشت سر هم و هميشگي تكرار مي شود كه ممكن است ما نتوانيم با آن تطابق پيدا كنيم در اين موارد استرس مي تواند خطرناك باشد و اثراتي را بر روي كار و زندگي ما بگذارد كه گاهي جبران ناپذير است. اثرات ناشي از استرس را مي توان به دو دسته زير تقسيم كرد :
1) اثرات استرس بر روي شخص :
وقتي كه دوره استرس كوتاه مدت باشد بدن از عهده آن بر مي آيد و استرس نمي تواند صدمات فيزيكي و روحي جدي بر فرد وارد كند ، ولي اگر استرس ها حالت مزمن و تكرار شونده پيدا كنند و اجازه ندهند كه بدن به حالت آرامش و ثبات خود باز گردد ، مي تواند بر روي بدن انسان آثار سوئي داشته باشد كه با ايجاد خستگي و كاهش مقاومت سيستم ايمني بدن شروع شده و باعث افزايش ريسك بروز حوادث و افزايش بيماريها مي شود ، بطور كلي عوارض حاصل از استرس را بر روي انسان مي تواند به سه دسته تقسيم بندي نمود:
I. فيزيكي ( Physical ) :
خستگي ، سردرد ، ميگرن ، افزايش تعرق ، بيخوابي ، افزايش ضرباتن قلب ، بيماريهاي قلبي ، افزايش فشارخون ، تغيير اشتها ، اضطراب ، آلرژي ، انواع سرطانها
II. روحي و رواني :
زودرنجي ، بي علاقگي به كار ، افسردگي ، كاهش تمركز ، كاهش خلاقيت و ابتكار و ...
III. رفتاري ( Behavioural ) :
ناشكيبائي و بي قراري ، زود عصباني شدن ، كاهش كارآيي و افزايش مصرف دخانيات ، الكل و مواد مخدر।
2) اثرات استرس بر روي كار فرد :
استرس باعث فشارهاي رواني بسياري بر روي فرد مي شود كه اين فشارها به شكل هاي مختلف در رفتار فرد در محيط كاري خود را نشان مي دهد برخي از اين رفتارها عبارتند از :
§ زود رنجي يا پرخاشگري در برخورد با همكاران و يا مراجعين
§ بي تفاوتي و بي علاقگي به آراستگي ظاهر خود و ديگران
§ بي تفاوتي نسبت به كار
§ عدم توانائي تمركز بر روي كار و ناتواني در تصميم گيري
§ كاهش خلاقيت
§ فقدان اعتماد به نفس
§ خستگي مفرط ناراحتي و احساس گناه
§ افزايش اشتباهات
§ ناتواني در تحمل اطرافيان و تمايل به انزوا
همه اين عوامل در نهايت منجر به كاهش بهره وري و افزايش ضايعات مي شود و از طرف ديگر اين افراد بعلت ناتواني در كنترل احساسات ، ناتواني در تصميم گيري صحيح و ديگر موارد ذكر شده استعداد فوق العاده در ايجاد حادثه براي خود و ديگران پيدا مي كنند.
v براي مقابله با استرس چه بايد كرد :
يكي از مهمترين نكات در مورد مقابله با استرس اين است كه ابتدا ما منبع توليد استرس را در محيط كار خود شناسائي كنيم البته عامل استرس زا براي يك شخص ممكن است براي افراد ديگر اينگونه نباشد. اين بدين معني است كه شخصيت و مكانيزم كنار آمدن با شرايط هر كس مختص خودش است. دانستن اينكه منبع ايجاد استرس چيست مي تواند در تعيين اينكه چه چيزي بايد در محيط كار تغيير كند و يا چه مهارتهايي بايد براي غلبه بر آن آموخته شود بسيار مؤثر باشد. براي اينكه يك فرد بتواند استرس محيط كاري خود را حذف كند نياز به يك سري آموزشها و تغييرات و حمايتها دارد كه ما در اينجا در سه دسته به بررسي اين نكات مي پردازيم.
1. يادگيري مهارتهاي جديد :
Ø ياد بگيريم كه هميشه نيمه پر ليوان را ببينيم و به اصطلاح مثبت انديش باشيم.
Ø مديريت زمان را بياموزيم به اين ترتيب از اين كه دچار محدوديت زمان شويم جلوگيري مي كنيم.
Ø براي كمك خواستن از ديگران خجالت نكشيد.
Ø با به روز كردن مهارتهاي خود تغييرات شغلي را پيش بيني كنيم.
2. تغيير در شيوه زندگي :
Ø ورزش كنيم.
Ø در فعاليتهاي شادي بخش شركت كنيم.
Ø رژيم غذايي خود را اصلاح كنيم.
Ø به اندازه كافي بخوابيم و استراحت كنيم.
Ø عادات بدي مثل سيگار كشيدن را كنار بگذاريم.
Ø از زندگي افرادي كه استرس خود را در كنترل دارند الگو برداري كنيم.
Ø در تصميم گيري براي مسائل مهم اصلاً عجله نكنيم.
3. نقش ديگران در كاهش استرس فرد :
الف - نقش سرپرستان در كاهش استرس كارگران :
ü قبل از ارجاع يك كار به كارگر آموزش هاي لازم را به فرد بدهند.
ü قابليت هاي فرد را براي انجام يك كار در نظر بگيرند.
ü با طراحي بهتر محيط كار و ابزار عوامل زيان آور محيط كار را كاهش دهند.
ü براي جلوگيري از يكنواختي و تأثيرات منفي يك كار ثابت ، گردش كاري را ايجاد كنند.
ü در بين كاركنان تبعيض قائل نشوند.
ü اجازه دهند تا كاركنان بر كار خودشان كنترل داشته باشند.
ü به صحبتهاي كاركنان گوش كنند.
ب- نقش خانواده و دوستان در كاهش استرس كارگران :
ü سعي كنند با صحبت كردن در مورد مشكلات كاري از فشار آن بر فرد بكاهند.
ü حمايت هاي روحي خانواده و عزيزان باعث مي شود اثرات استرس به شكل چشمگيري كاهش يابد।
غلامحسين بهنيا كارشناس ايمني شركت تعميرات انتقال نيروي شمال
No comments:
Post a Comment