برق گرفتگي و نحوه برخورد با فرد برق گرفته

نويسنده : علي اکبر ملکي

• معقول‌ترین کار در برخورد با یک بیمار برق گرفته، قطع کلید کنتور است. اگر دسترسی سریع به فیوز امکان‌پذیر نبود دو شاخه را از پریز بیرون بیاورید یا سیم روکش‌دار را بکشید تا از پریز خارج شود. در صورتیکه در یک منطقه سالم و بی‌خطر قرار گرفته‌اید. و نتوانستید جریان برق را به‌این ترتیب قطع کنید روی یک ماده عایق خشک مثل روزنامه یا یک تخته چوبی یا لاستیکی بایستید و با یک وسیله چوبی بلند مانند جارو منبع برق را از مصدوم دور کنید یا اینکه یک طناب را به دور مصدوم بیندازید و او را به سمت خود بکشید تا از منبع برق دور شود. از به‌کار بردن وسایل فلزی یا مرطوب یا از تماس با بدن لخت مصدوم کاملاً خودداری کنید. اگر هیچ‌راهی وجود نداشت گوشه لباس مصدوم را که خشک است، بگیرید و او را بکشید.
• در صورت عدم هوشیاری، بیمار را به پهلو بخوابانید.
• در صورت اشکال در تنفس راه هوائی بیمار را باز کنید.
• نبض و تنفس بیمار را کنترل کنید و در صورتی که نبض وجود نداشت بیمار را احیاء نمایید (به مبحث قلبی- ریوی مراجعه شود).
• از آنجائیکه ولتاژهای بالای برق می‌تواند اشخاص را پرتاب کند در هنگام حمل بیمار مراقب شکستگی‌های گردن، ستون فقرات، اندام‌ها و دیگر اعضاء بدن باشید و مراقبت‌های اولیه مربوطه را انجام دهید.
• سوختگی های الکتریکی را ارزیابی کنید. در جستجوی حداقل دو محل سوختگی خارجی باشید، یکی محل تماس با منبع انرژی الکتریکی و دیگری محل تماس با زمین.
• محل سوختگی را به ترتیبی که در مبحث سوختگی گفته شد سرد نمائید.
• از آنجائیکه بعضی از عوارض برق‌گرفتگی مانند قلبی و کلیوی شروع تدریجی دارند پس به‌اصرار بیمار مبنی بر سلامت و عدم وجود مشکل توجه نکرده و حتماً مصدوم را به مرکز درمانی منتقل نمایید.
برق گرفتگی با جریان‌های ولتاژ‌بالا:
در مواردی که با برق گرفتگی ولتاژ بالا روبرو هستید، اگر مصدوم همچنان در تماس با برق مانده یا اینکه کمتر از 8 متر از خطوط فشار قوی فاصله دارد هرگز به او نزدیک نشوید مگر اینکه از طرف شخص مسئول به شما اطمینان داده شود که می‌توانید به او نزدیک شوید. در این موارد مواد عایق‌ مانند: چوب خشک یا لباس خشک به هیچ‌وجه حفاظتی برای شما ایجاد نخواهدکرد. پس بلافاصله به مسئولین مربوطه (اورژانس، آتش‌نشانی و اداره برق) خبر داده و اجازه ندهید کسی به مصدوم نزدیک شود و پس از اطمینان از قطع برق کمک‌های اولیه را شروع کنید.
صاعقه
در اثر برخورد ذرات آب یک جبهه هوای گرم به ذرات یخ یک جبهه هوای سرد، الکتریسیته ساکن به‌وجود می‌آید که نسبت به زمین دارای بار الکتریکی منفی بوده و در صورتی که فاصله منبع جریان الکتریکی نسبتاً نزدیک به‌سطح زمین باشد، صاعقه بروز می‌کند.
علائم و نشانه‌ها:
بر اساس شدت صدمات وارده، تابلوی بالینی متفاوت بوده و ممکن است فقط به‌صورت اختلال هوشیاری گذرا و لحظه‌ای و احساس ضعف و بی‌حسی موقت باشد و یا این‌که سوختگی شدید، ایست قلبی- تنفس و مرگ حادث شود. میزان مرگ و میر کلی آن حدود 30 – 20 درصد بوده و در 70% قربانیان نجات یافته، عوارض ماندگار به‌وجود خواهد آمد.
اختلال عصبی ممکن است به‌صورت کاهش سطح هوشیاری، فراموشی، تشنج، سوزن یا گزگز شدن انتهای دست و پا، لکنت زبان، خونریزی‌های مغزی و کُما باشد.
اختلالات قلبی – عروقی به‌صورت نامنظم شدن ضربان قلب و افزایش فشار خون شدید می‌باشد.
شایع‌ترین علت مرگ در این افراد ایست تنفسی است پوست از چند طریق ممکن است دچار ضایعه شود. شایع‌ترین آن، سوختگی حاصل از انتقال سطحی جریان الکتریکی است، و همچنین سوختگی در نواحی مرطوب بدن (زیر بغل و کشاله ران) ممکن است اتفاق بیافتد.
بیش از 50% قربانیان صاعقه دچار پارگی پرده گوش شده و همچنین ممکن است اختلال شنوایی در اثر جابجایی استخوان‌های گوش میانی بوجود آید.
کلیه مصدومین بایستی در هر شرایطی به بیمارستان انتقال یابند. و حداقل به مدت 24 ساعت تحت نظر قرار گیرند.
نبض و تنفس احیای قلبی ریوی (طبق دستورالعمل) انجام گردد. در مصدومین حتماً باید به فکر خون‌ریزی داخلی بود.
اقدامات لازم در هنگام وقوع صاعقه:
از درختان، تپه‌ها، دیرک‌ها، طناب رخت‌شویی، سیم‌برق هوایی، لوله‌های فلزی و آب دور شوید. به اشیا فلزی (از قبیل دوچرخه، نرده‌های آهنی، قلاب ماهیگیری، لوازم فلزی خانه و واگن‌های راه‌آهن) دست نزنید. اگر بیرون از خانه هستید، زیر درخت یا نقاط مرتفع پناه نگیرید بلکه در محلی باز به حالت خمیده باقی بمانید. اگر در حال شنا کردن هستید یا روی قایقی سوارید فوراً از آب بیرون بیائید.
ایستادن زیر درخت یا روی تپه هنگام صاعقه بدترین کار می‌باشد.
داخل اتوبوس و ترن مکان‌های امنی هستند بنابر این می‌توانید هنگام صاعقه به داخل ساختمان یا ایستگاه ترن زیر زمینی یا درون اتومبیل بروید.