سيستم برق خانه هاي مسكوني- بخش اول

سيستم برق خانه هاي مسكوني بايد به صورتي طرح و اجرا شود كه از ايمني كامل برخوردار باشد و حداكثر استفاده و راحتي را براي ساكنان خانه تأمين نمايد. در خانه بايد نور كافي چه به صورت چراغ هاي ثابت يا قابل تغيير مكان در دسترس باشد و ساكنان بايد به سهولت بتوانند چراغ ها را روشن يا خاموش كنند، بدون اينكه لازم شود در تاريكي به زحمت دنبال كليدها بگردند و يا مجبور شوند چراغ هاي غير ضروري را در پشت سر خود روشن باقي بگذارند. ساكنان بايد قادر باشند چراغ ، تلويزيون، جارو برقي و ديگر وسايل را در هر نقطه دلخواه به پريز متصل كنند بدون اينكه مجبور به استفاده از سيم هاي رابط بلند باشند. در اثر برخورد پاهاي ساكنان خانه با اين سيم هاي رابط بلند ضايعات بسياري به بار آمده است. براي برآوردن مقاصد فوق لازم است به نكات زير بر اساس مبحث سيزدهم ساختمان توجه شود :
تابلوها
تابلو مي توان از يك يا چند صفحه از جنس عايق، كه جاذب رطوبت و خودسوز نباشد ( فيبر الكتريكي )، تشكيل شده يا تمام فلزي باشد. چنانچه تابلو در محلي كه افراد غير متخصص در آن رفت و آمد مي كنند نصب شده باشد نبايد هيچ يك از قسمت هاي برقدار آن در دسترس يا قابل لمس باشد. به عبارت ديگر ، تابلو بايد با صفحات يا درهاي عايق يا فلزي محصور شده باشد. براي دسترسي به قسمت هاي برقدار تابلو بايد بتوان صفحات محافظ يا درهاي سرويس آن را، با استفاده از نوعي ابزار ، پياده كردو. علاوه بر اين ، در چنين محل هايي تابلو مجهز به در قفل شو باشد، به نحوي كه كليه كليدها و لوازم و تجهيزات كنترل تابلو در پشت آن قرار گرفته باشد.
يادآوري يك – چنانچه تابلو مجهز به كليدهاي كنترل روشنايي و نظاير آن باشد ، اين كليدها مي توانند موقع قفل بودن در تابلو در دسترس باقي بمانند. از محل نصب كليدها نبايد امكان دسترسي به ترمينال هاي آنها يا داخل تابلو ، وجود داشته باشد.
يادآوري دو – براي كمك به خنك شدن لوازم داخلي تابلو مي توان آن را به منافذ عبور هواي خنك كننده مجهز كرد، مشروط بر اينكه آب ترشح شده نتواند به قسمت هاي برقدار آن سرايت كند.
- تابلو بايد ساخت كارخانه و مطابق استانداردهاي ملي يا بين المللي معتبر باشد.
مشخصات اصلي الكتريكي تابلوها
يادآوري سه – تابلو ممكن است از يك يا چند منبع براي مصارف مستقل تغذيه شود ( براي مثال منبع عادي و منبع اضطراري )؛ در مقررات مبحث سيزده، آن قسمت از تابلو كه با يك مدار مستقل تغذيه مي شود، يك تابلو به حساب مي آيد.
- تابلوها بايد با مقررات زير مطابقت كنند :
الف) هر تابلو بايد به يك كليد اصلي جدا كننده قابل قطع و وصل زير بار مجهز باشد. جريان نامي اين كليد بايد حداقل برابر جريان نامي كل تابلو يا مصرف كل تابلو باشد و جريان نامي ايستادگي كليد در برابر اتصال كوتاه نبايد كمتر از جريان اتصال كوتاه احتمالي در محل نصب باشد ؛
ب) هر تابلو بايد به وسيله حفاظتي ( كليد خودكار ، فيوز ) مخصوص خود مجهز باشد. جريان نامي وسيله حفاظتي نبايد از جريان نامي تابلو بزرگتر باشد. چنانچه تابلو با مدار مختص به آن تغذيه شود، وسيله حفاظتي مدار مي تواند وسيله حفاظتي تابلو نيز به شمار آيد و نيازي به پيش بيني وسيله حفاظتي مجزا در تابلو نخواهد بود به شرط آنكه جريان نامي آن از جريان نامي تابلو بيشتر نباشد.
يادآوري چهار- بدين ترتيب ، تنها تابلوهايي بايد داراي فيوز يا كليد خودكار اصلي باشند كه به صورت انشعابي از يك مدار تغذيه مي شوند ( يعني يك كابل يا مدار چند تابلو را تغذيه كند ).
يادآوري پنج- چنانچه وسيله حفاظتي اصلي تابلو از انواع كليدهاي خودكار ، كه داراي مشخصات كليد جداكننده نيز هستند، انتخاب شود ، از اين كليد مي توان براي هر دو منظور حفاظت و جدا كردن استفاده كرد.
ج) چنانچه تابلو علاوه بر كليد اصلي به فيوز نيز مجهز باشد ، فيوز بايد در طرف مصرف كليد نصب شود.
يادآوري 6 – در اين حالت ، تعويض فيوز در حالت بي بار امكان پذير خواهد بود.

د) مدار تغذيه كننده وسايل كنترل و اندازه گيري كه از سيستم برق تابلو تغذيه مي شود بايد داراي نوعي وسيله حفاظتي ، مانند فيوز باشد.
ه ) اگر در يك تابلو از كليدهاي مينياتوري استفاده شود بايد يك سري فيوز بالادست آنها يا در تابلوي مورد بحث و يا در تابلوي اصلي آن وجود داشته باشد. جريان نامي فيوز بالادست نبايد از مقادير زير بزرگتر باشد :
1- اگر توان نامي قطع يك يا چند كليد مينياتوري تا 5/1 كيلوآمپر باشد ، 63 آمپر
2- اگر توان نامي قطع كليد مينياتوري 3 كيلو آمپر يا بيشتر باشد ، 100 آمپر.
يادآوري هفت – قدرت قطع كليدهاي مينياتوري در اتصال كوتاه كم است ، براي همين بايد در برابر جريان هاي اتصال كوتاه احتمالي بيش از ظرفيت آنها محافظت شوند.
و) كليه تابلوها ، اعم از سه فاز و يك فاز ، علاوه بر شينه ها يا ترمينال هاي مربوط به قسمت هاي برقدار ( فازها و خنثي ) بايد براي وصل هادي هاي حفاظتي ( PE ) يك شينه يا ترمينال داشته باشد. قابليت هدايت الكتريكي شينه يا ترمينال هادي حفاظتي بايد نظير هادي هاي برقدار باشد. شينه يا ترمينال هادي حفاظتي بايد با نوعي قطعه اتصال دهندة قابل پياده كردن به شينه يا ترمينال خنثي قابل وصل باشد. وصل و پياده كردن قطعه اتصال دهنده بايد فقط به كمك نوعي ابزار امكان پذير باشد. چنانچه مدار تغذيه كننده تابلو داراي هادي مشترك حفاظتي- خنثي باشد، اين هادي به شينه حفاظتي وصل و سپس به كمك قطعه اتصال دهنده ياد شده به شينه يا ترمينال خنثي اتصال داده مي شود.
كليه سيم كشي هاي داخلي تابلو بايد با هادي هاي مسي عايقدار مناسب با جريان هاي مجاز وسائل حفاظتي و ولتاژ تابلو انجام شود. چنانچه شينه ها به طرزي محكم و ثابت نصب شده باشند مي توانند بدون عايق بندي باشند ولي به هر حال بايد رنگ آميزي شده باشند.
ز) شينه ها و ترمينال ها بايد داراي علامت گذاري مناسب، مشخص و دائمي ، مانند نمونه زير باشد :
فازها : L3 ، L2 ، L1
خنثي : N
حفاظتي – خنثي : PEN
حفاظتي : PE
مدارهاي خروجي ، كليدها ، فيوزها و ديگر تجهيزات نصب شده بايد داراي برچسب هاي مشخص و دائمي باشند تا بتوان آنها را شناسايي كرد.
ح) بدنه تابلو بايد مجهز به ترمينال علامت گذاري شده اتصال زمين باشد و اين ترمينال به شينه يا ترمينال حفاظتي ( PEN يا PE ) وصل شود.
يادآوري 8 – در تابلوهاي بزرگ كه كليه مدارهاي ورودي و خروجي آن داراي هادي مشترك حفاظتي- خنثي ( PEN ) هستند، مي توان از نصب شينه حفاظتي ( PE ) صرفنظر كرد.
محل نصب تابلوها
- چنانچه تابلو در اتاقي مخصوص اين كار نصب شده باشد و تنها افراد متخصص و مجاز اجازه رفت و آمد به آن را داشته باشند ، مي توان از تابلوهاي نوع باز استفاده كرد.
- اگر تابلو در فضاي عمومي كه افراد غيرمتخصص در آنها رفت و آمد مي كنند نصب شود، فضاي محدود به كف و سقف اصلي محل نصب تابلو، و عمق آن كه برابر عمق تابلو است ، فضاي اختصاصي تابلو به حساب مي آيد.
در اطراف تابلو بايد فضاي كافي براي انجام عمليات و تعميرات و بازديد و غيره وجود داشته باشد.- از محل نصب تابلو اعم از اتاق مخصوص يا فضاي عمومي هيچگونه دودكش يا لوله هاي حامل آب، گاز و حرارت مركزي و غيره نبايد عبور نمايد يا آن را قطع كند.