سيستم برق خانه هاي مسكوني - بخش دوم

تجهيزات و وسايل حفاظت و كنترل در تأسيسات ساختمان
فيوزها
- از فيوزها مي توان به عنوان وسيله حفاظتي، در موارد زير، استفاده كرد :
- مدارها : در برابر اتصال كوتاه و اضافه بار ؛
- دستگاه ها : در برابر اتصال كوتاه ؛
- تأمين ايمني : در صورت اتصال كوتاه بين فاز و خنثي
- فيوزهاي پيچي بايد مجهز به قطعه محدود كننده فشنگ پذيري ( ته فشنگ ) باشند تا جايگزيني با فشنگي كه جريان نامي آن بيشتر از فشنگ مورد نظر است امكانپذير نباشد.
- خارج و داخل كردن فيوزهاي تيغه اي يا چاقويي بايد فقط با استفاده از فيوزكش عايق امكانپذير باشد.
- هنگامي كه فيوز سوار و كامل شده است هيچ يك از قسمت هاي برقدار فيوز، از جمله ترمينال هاي آنها، نبايد در دسترس يا قابل لمس باشد. قطب ته پايه فيوزهاي پيچي بايد به طرف تغذيه مدار ( فاز ) وصل شده باشد.
- استفاده از فيوزهاي غيراستاندارد يا فيوزهايي كه المان ذوب شونده آن قابل تعويض باشد ( فيوز كتابي و نظاير آن ) ممنوع است.
- تعمير و تعويض و ترميم المان فشنگ فيوزهاي استاندارد به هر نحو و شكلي ممنوع است.
- استفاده از فيوز در تأسيسات انشعاب برق ( كنتور ) بايد طبق ضوابط شركت هاي برق انجام شود.
كليدهاي خودكار مينياتوري
- موارد استفاده كليدهاي خودكاري مينياتوري مانند فيوزهاست.
- هيچ يك از قسمت هاي برقدار كليدها، از جمله ترمينال هاي آنها نبايد در دسترس يا قابل لمس باشد. كليدهاي نوع تابلويي كه ترمينال هاي آنها در دسترس است بايد داراي پوشش كلي محافظ باشد.
- در تأسيسات الكتريكي جديد استفاده از كليدهاي مينياتوري نوع پيچي كه در پايه فيوز نصب مي شود ممنوع است.
- صرف نظر از جريان اتصال كوتاه احتمالي در محل نصب كليدها، بايد طبق آنچه كه در مشخصات اصلي تابلوها بيان شد، عمل شود.
كليدهاي خودكار ( اتوماتيك )
- از كليدهاي خودكار مي توان به عنوان وسيله حفاظتي، در موارد زير، استفاده كرد :
1- مدارها و دستگاه ها : در برابر اتصال كوتاه و اضافه بار ؛
2- تأمين ايمني : در صورت اتصال كوتاه بين فاز و خنثي
- هيچ يك از قسمت هاي برقدار كليد نبايد در دسترس يا قابل لمس باشند.
- چنانچه به هر دليل ( براي مثال قدرت قطع بيش از ظرفيت كليد ) فيوزهايي به صورت سري با كليد خودكار نصب شوند، لازم است مراتب زير مراعات شود :
الف ) بين كليد و فيوزها هماهنگي لازم وجود داشته باشد ؛
ب ) چنانچه فيوزها و كليد در يك نقطه از مدار نصب شده باشند ، فيوز در اطراف ورودي كليد قرار گيرد.
كليدهاي مغناطيسي ( كنتاكتورها )
از كليدهاي مغناطيسي مجهز به رله مي توان به عنوان وسيله حفاظتي در برابر اضافه جريان ( اضافه بار ) و كنترل مدار استفاده كرد. براي حفاظت در برابر اتصال كوتاه ، همراه اين كليدها بايد از فيوزها يا كليدهاي خودكار و يا هر دو استفاده شود و اين وسايل بايد در طرف ورودي كنتاكتورها نصب شوند.
كليدهاي مجزا كننده زير بار
- به منظور كنترل و سرويس مدار يا دستگاهي كه آن را تغذيه مي كند، بايد كليه مدارهاي خروجي از تابلو، مجهز به نوعي كليد مجزا كننده زير بار باشند.
- كليد مجزا كننده بايد بتواند جريان نامي خود را، كه از جريان نامي مدار كمتر نخواهد بود ، قطع و وصل كند و قادر به ايستادگي در برابر جريان هاي اتصال كوتاه احتمالي در محل نصب آن باشد.
- كليد مجزا كننده بايد در طرف تغذيه از فيوزها يا كليدهاي خودكار محافظ مدار نصب شود.
- چنانچه كليد مجزا كننده از محل فيزيكي وسيله يا دستگاه تغذيه شونده قابل رؤيت نباشد بايد يك كليد مجزا كننده ديگر را ، كه داراي مشخصات كليد مجزا كننده ذكر شده در بالا باشد به صورت تكي و مجزا در نزديكترين محل مناسب از دستگاه نصب كرد.
- از بعضي از انواع كليدهاي خودكار مي توان به عنوان كليد مجزا كننده نيز استفاده كرد،در اين صورت هر دو شرط زير بايد برقرار باشد :
الف ) استانداردي كه كليد طبق آن ساخته شده است قابل قبول باشد و اجازه اين كار را صريحاً داده باشد ؛
ب ) در مدار مورد نظر، از فيوز استفاده نشده باشد.
يادآوري يك – از كليدهاي خودكار مينياتوري مي توان به عنوان كليد مجزا كننده استفاده كرد.
يادآوري دو – از كليدهاي خودكار مينياتوري نبايد به عنوان كليد كنترل مدار ( قطع و وصل چراغ ها ) استفاده كرد.
يادآوري سه – كليد فيوزها ( كليدهايي كه فيوزها در آن نقش تيغه هاي كليد را دارند ) بايد از نوع قابل قطع زير بار باشند، مگر در مواردي كه مدار مجهز به كليد قطع بار نيز باشد.
يادآوري چهار – مدارهاي مجهز به كليدهاي مغناطيسي ( كنتاكتورها ) بايد داراي كليد مجزا كننده در طرف ورودي كنتاكتورها باشند.
كليد يا وسيله حفاظتي جريان باقيمانده ( RCD يا RCPD )
- از انواع كليدها يا وسايل حفاظتي جريان باقيمانده مي توان براي قطع مدار تغذيه در صورت تماس يكي از هادي هاي برقدار مدار با يكي از موارد زير استفاده نمود :
1) بدنه هاي هادي لوازم و تجهيزات برقي يا
2) هادي هاي بيگانه كه در تماس با زمين مي باشند يا
3) هر گونه نشت جريان از مدار به زمين
يادآوري يك – شدت جريان باقيمانده عامل اين نوع وسايل حفاظتي بر حسب مورد استفاده مي تواند از حد چند ميلي آمپر تا چند آمپر باشد.
- از انواع كليدها يا وسايل حفاظتي جريان باقيمانده به شرطي كه جريان باقيمانده عامل آنها بيش از 30 ميلي آمپر نباشد، در شرايط عادي ( منازل- ادارات – كارگاه ها و نظاير آنها ) ، مي توان به عنوان وسيله حفاظتي در برابر برق گرفتگي در صورت تماس غير مستقيم استفاده نمود.
يادآوري دو – از انواع كليدها يا وسايل حفاظتي گفته شده در بالا مي توان در شرايط عادي براي حفاظت در برابر برق گرفتگي در تماس مستقيم ( تماس مستقيم بدن با يك هادي برقدار ) فقط به عنوان يك حفاظت اضافي استفاده نمود. يعني به صرف استفاده از اين وسايل ، نمي توان از ديگر خواسته هاي مقررات صرف نظر كرد.
نكته مهم : در برخي موارد مانند تماس همزمان با دو هادي فاز با يك هادي فاز و هادي خنثي، اين كليدها ممكن است كارآيي نداشته باشند.
- از انواع كليدها يا وسايل حفاظتي جريان باقيمانده تنها در سيستم هاي IT ، TT ، TN-S و TN-C-S مي توان استفاده نمود.بنابراين استفاده از اين وسايل در سيمكشي هاي سنتي بدون هادي حفاظتي ( PE ) به طور كلي ممنوع است. در سيستم TN-C استفاده از كليدها و وسايل جريان باقيمانده فقط با اضافه كردن هادي حفاظتي به قسمتي از سيم كه تحت پوشش كليد يا وسيله مي باشد و تبديل آن قسمت به TN-S ممكن خواهد بود.
- استفاده از كليدها يا وسايل حفاظتي جريان باقيمانده، نصب لوازم حفاظتي در برابر اضافه بار و اتصال كوتاه ( كليد خودكار- كليد مينياتوري- فيوز ) را منتفي نمي نمايد.
يادآوري سه – بعضي از انواع كليدها يا وسايل حفاظتي جريان باقيمانده، ممكن است با كليدهاي خودكار به صورت اشتراكي يك واحد تشكيل دهند.
- كليد يا وسيله حفاظتي جريان باقيمانده بايد آخرين وسيله اي باشد كه در طرف مصرف مدار يعني بعد از كليد مجزا كننده، فيوز و كليد خودكار- هر كدام كه وجود داشته باشند- نصب مي شود.
يادآوري چهار – اگر كليد يا وسيله حفاظتي جريان باقيمانده، يا كليد خودكار به صورتي اشتراكي يك واحد تشكيل داده باشد، بايد مانند بالا ، آخرين وسيله حفاظتي نصب شده در طرف مصرف مدار باشد.